Çalışma hayatı, bireylerin ekonomik faaliyetlere katılımının ötesinde, toplumsal ilişkilerin ve kimliklerin şekillendiği bir alan olarak karşımıza çıkar. İktisat sosyolojisi, iş gücünün ve ekonomik yapının, toplumsal bağlamdan bağımsız düşünülemeyeceğini savunur. Çalışma hayatını anlamak için ekonomik modellerin ötesine geçerek, sosyal etkileşimler, kültürel normlar ve güç ilişkilerini incelemek gerekir.
İktisat sosyolojisi, özellikle emek piyasalarının toplumsal ve kültürel temellerine odaklanır. İşe alım süreçlerinden ücret eşitsizliğine kadar pek çok dinamik, sadece ekonomik arz ve talep dengesiyle açıklanamaz. Örneğin, toplumsal cinsiyet, etnik köken ve sınıf faktörleri, iş gücü piyasasında eşitsizliklerin yeniden üretilmesine yol açabilir. Aynı zamanda, iş yerlerindeki hiyerarşi, dayanışma ağları ve informal ilişkiler, çalışanların deneyimlerini derinden etkiler.
Karl Polanyi'nin büyük dönüşüm kavramı, emeğin salt bir meta haline getirilmesinin toplumsal yapılar üzerinde nasıl yıkıcı etkiler yaratabileceğini vurgular. Çalışma hayatında bireylerin yalnızca üretim faktörü olarak görülmesi, toplumsal yabancılaşmayı ve iş güvencesizliğini artırabilir. Bununla birlikte, işçi sendikaları ve kolektif örgütlenme gibi sosyal mekanizmalar, bu olumsuzluklara karşı dayanışmayı güçlendiren önemli araçlardır.
Çalışma hayatı, yalnızca ekonomik bir süreç değil, aynı zamanda toplumsal değerlerin ve kimliklerin şekillendiği bir alan olarak görülmelidir. İktisat sosyolojisi, bu karmaşık ilişkiyi çözümlemek için güçlü bir perspektif sunar.
Okuma Önerisi:
Sunar, L. (2020). Türkiye’de Mesleki İtibar: Dönüşen Çalışma Hayatı ve Mesleklerin Sosyal Konumu. Journal of Economy Culture and Society(Özel Sayı 1 / Supplement 1), 29-58. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0053
İleri Okuma Önerisi:
“Pazar Ekonomisi: Köylü Pazarlamasında Bilgi ve Arama”, Yaz. Clifford Geertz, İktisadi Hayatın Sosyolojisi, Ed. Mark Granovetter ve Richard Swedberg, s. 228-236, İstanbul: Alfa Yayınları.
Film/Belgesel Önerisi: Birdman, Yön. Alejandro González Iñárritu, 2015.