Makalenin Künyesi; Mehmet Zanbak (Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü) ve Reyhan Özeş Özgür tarafından yazılmış, Journal of Economy Culture and Society’ de 2019 yılında yayınlanmıştır.
Anahtar kelimeler: Yoksulluk, göç, bölgesel göç, panel veri analizi
Özet
Bu çalışma Türkiye’deki yoksul sayısı ve oranlarını bir çok etkenden biri olan göç ile ilgisini ortaya koymaya çalışmıştır.1950’li yıllardaki şehirleşmeden itibaren baz alarak 1990’lı yıllarda artan ve bu dönemlerden günümüze devam eden kırdan kente göç ile yoksulluğun ilişkisini iktisadi ve yoksullaşma temelindeki etkileriyle incelemiştir.
Yöntem
Araştırma özelinde nicel ve nitel yöntemler kullanılmıştır nitel yöntemler köyden kente göçün nedenleri ve sonuçlarıyla yoksullaşmadaki etkilerini incelemiştir bu incelemede literatür taramaları destekleyici unsur olmuştur. Nicel yöntemlerde ise Türkiye’de bulunan 12 bölge belirlenmiş, sayısal verilerle verilen ve alınan göç sayısıyla beraber kişi başına düşen milli gelir, yoksul sayısı ve tarımsal üretim oranı da veri olarak kullanılmıştır bu veriler ile ampirik, ekonometrik bir analiz yapılmıştır.
Bulgular
Öncelikle analiz sonucu bütün bir göç dönemini veri kıtlığı sebebiyle baz alamamış ve 2008-2014 arasındaki veriler üzerinde iç göçün yoksulluk üzerindeki etkisini açıklamaya çalışmıştır. Analiz sonucu olarak kırdan daha fazla faktöre sahip bir şehire yapılan düzensiz veya yeterince eğitim görmeden yapılan göç, göç alan bölgenin yoksulluğunu arttırabileceği üzerinde durulsa da yoksulluğu azaltan bir etkisi ortaya çıkmıştır, tarımsal üretimin olduğu şehirlerdeki toprağın işleyenin mülkiyetinde olmaması, gelirin sadece hasat döneminde kazanılması ve küçük ölçekli işletmelerin varlığı genç nüfusun yönünü hizmet ve sanayi yoğun şehirlere yöneltmesini nedensel olarak tetiklemektedir, yeterince eğitim görmeden veya düzensiz yapılan göçler bu etkinin orta gelir tuzağını ortaya çıkarabileceği ortaya konmuştur.
Sonuç
Türkiye’nin 1950’lerden itibaren yeterli tarımsal devrimi gerçekleştirmeden erken sanayileşmesi, kentleşmesi zamanla kırsalın iticiliği ve kentin çekiciliğiyle düzensiz göçü doğurmuştur. Bu nedensel etkinin hem negatif hem pozitif sonuçları bulunmaktadır hane halkının düşük ve düzensiz gelire karşılık şehirlere göç etmesi ücretlerin hane nüfusu nedeniyle artmasıyla hane yoksulluğunu giderse de gerekli eğitim ve düzen sağlanmadıkça belirli bir düzeyde tıkanan kişi başına düşen milli gelirle beraber orta gelir tuzağı ya da kişi başına düşen milli gelir nedeniyle yoksulluğu arttırıcı bir sonucu ortaya çıkabilir. Göç yoksulluğu hem tetikleyebilen hem de azaltabilen bir etkiye sahiptir. Bu nedenle gerekli tarımsal gelişmelerin sağlandıktan sonra hizmet ve sanayi sektörüne odaklanılması, yerinde istihdam modelleriyle kentlere yığılmaların önlenmesi ve bireyleri vasıflandırılması yoksulluğu arttırıcı veya orta gelir tuzağına karşın göçün etkisini tersine çevirebilecek stratejilerdir. Doğduğu yerde doyan insanların göç etme tercihleri azalırken yapılan göçler vasıflı göç olacaktır. Bu önermelerle beraber de bölgesel gelir eşitsizlikleri giderilecek ve göçün yoksulluk üzerindeki etkisini kırılacaktır.
Eray Karabalık