Feshane’de Sanatla Buluşma: Ahmet Güneştekin Sergi Gezisi

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğrencileri ile birlikte 21 Mayıs 2025 tarihinde Feshane’de gerçekleşen Ahmet Güneştekin’in sergisine anlamlı bir gezi düzenledik. Öğrenciler, çağdaş sanatın güçlü temsilcilerinden biri olan Güneştekin’in “Kayıp Alfabe” başlıklı sergisini yerinde görme ve eserler üzerine düşünme fırsatı buldular. Sergi, sanatçının bireysel ve toplumsal hafıza, kimlik, acı ve yüzleşme gibi temaları işlediği eserlerden oluşuyor. Farklı malzemelerin ve renklerin iç içe geçtiği çalışmalar, izleyicilere hem estetik hem de düşünsel bir yolculuk sunuyor. Öğrenciler, bu yolculukta yalnızca sanatın görsel gücünü değil, aynı zamanda sosyolojik anlam katmanlarını da irdelediler. Gezi boyunca yapılan sohbetlerde öğrenciler, Güneştekin’in eserlerini göç, travma, aidiyet ve kültürel anlatılar ekseninde değerlendirdiler. Bu anlamda sergi, sınıf ortamının ötesine geçen bir öğrenme deneyimi sundu. Mekânın tarihi dokusuyla eserlerin hafızaya dair vurguları iç içe geçerek çok katmanlı bir düşünsel atmosfer oluşturdu. Sanat ve sosyoloji arasındaki bağların görünür kılındığı bu etkinlik, öğrenciler açısından hem görsel kültür hem de eleştirel düşünme becerilerinin gelişimi açısından önemli bir katkı sağladı. Bölüm olarak sanatı analiz etmenin, toplumu anlamanın vazgeçilmez yollarından biri olduğunu bir kez daha deneyimlemiş olduk.

13. Hafta (20 Mayıs 2025): Din ve İktisat Sosyolojisi

İktisadi davranışlar yalnızca rasyonel hesaplara değil, inanç sistemlerine, etik kurallara ve kültürel kodlara da dayanır. “Din ve İktisat Sosyolojisi” başlıklı bu ders, ekonomik yaşam ile dini inançlar, pratikler ve kurumsal yapılar arasındaki etkileşimi sosyolojik bir perspektifle incelemeyi amaçlar. Dersin teorik odağı, Max Weber’in “Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu” adlı klasiğiyle başlar. Weber’in kapitalizmin gelişimini dini rasyonaliteye bağlayan çözümlemesi üzerinden, dinin yalnızca ruhani bir alan değil, aynı zamanda ekonomik davranışları şekillendiren güçlü bir toplumsal kurum olduğu vurgulanır. Ders boyunca İslam, Katoliklik, Yahudilik, Hinduizm gibi farklı inanç sistemlerinde iktisadi ahlak ve iş yapma kültürleri karşılaştırmalı biçimde ele alınır. Zekât, faiz yasağı, helal ekonomi, tasadduk, dinsel dayanışma ağları, tarikat girişimciliği, dini STK’lar ve finans kurumları gibi temalar üzerinden dinin ekonomik hayatla nasıl iç içe geçtiği analiz edilir. “Din ve İktisat Sosyolojisi”, iktisadi eylemlerin ardındaki sembolik ve ahlaki dünyayı anlamak, inancın piyasa ile kurduğu çok katmanlı ilişkiyi kavramak isteyenler için zihin açıcı bir derstir.

13. Hafta Ders Programı ve kaynaklar şu şekildedir:

“İnsani Değerler ve Piyasa: 19. Yüzyıl Amerika’sında Hayat Sigortası ve Ölüm Örneği”, Yaz. Viviana A. Zelizer, İktisadi Hayatın Sosyolojisi, Ed. Mark Granovetter ve Richard Swedberg, s. 237-256, İstanbul: Alfa Yayınları.

Ek Okuma Önerisi: 

“Piyasalarda Ahlakın Dönüşümü: Ölüm, Menfaatler ve Hayat Sigortası Poliçelerinin Değişimi”, Yaz. Sarah Quinn, İktisadi Hayatın Sosyolojisi, Ed. Mark Granovetter ve Richard Swedberg, s. 254-301, İstanbul: Alfa Yayınları.

Film/Belgesel Önerisi: Sierra Nevada, Yön. Cristi Puiu, 2016. 

Dersimizde Sonay Çetin ve Elif Baltacı arkadaşlarımız “İnsani Değerler ve Piyasa: 19. Yüzyıl Amerika’sında Hayat Sigortası ve Ölüm Örneği" başlıklı makaleyi sunmuşlardır.

12. Hafta (13 Mayıs 2025): Çalışma Hayatı ve İktisat Sosyolojisi

Çalışmak, yalnızca geçim sağlamak değil; aynı zamanda kimlik kazanmak, toplumla bağ kurmak ve hayatı anlamlandırmaktır. Ancak çalışma hayatı, aynı zamanda hiyerarşi, tahakküm, eşitsizlik ve mücadelelerin de alanıdır. “Çalışma Hayatı ve İktisat Sosyolojisi” başlıklı bu ders, emeğin toplumsal, kültürel ve tarihsel boyutlarını sosyolojik bir perspektifle incelemeyi amaçlar. Ders kapsamında, sanayi kapitalizminin ortaya çıkışından günümüz esnek, güvencesiz ve dijital emek biçimlerine kadar uzanan süreç analiz edilir. Karl Marx, Max Weber ve Emile Durkheim’dan başlayarak, Braverman, Castells, Standing ve Bourdieu gibi çağdaş kuramcıların yaklaşımlarıyla emek süreçleri, işçi sınıfı oluşumu, sendikalaşma, duygulanımsal emek ve emek piyasalarının dönüşümü tartışılır. Ayrıca kadın emeği, göçmen emeği, bakım emeği, enformel çalışma, platform ekonomisi ve yeni iş biçimleri gibi temalar da dersin içeriğinde yer alır. Emek yalnızca iktisadi bir kategori olarak değil; aynı zamanda kültürel bir anlam taşıyıcı, toplumsal ilişkilerin bir düzenleyicisi olarak ele alınır. “Çalışma Hayatı ve İktisat Sosyolojisi”, emeğin yalnızca bir değişim nesnesi değil, bir toplumsal ilişki biçimi olduğunu görmek isteyenler için analitik ve eleştirel bir kuramsal zemin sunar.

12. Hafta Ders Programı ve kaynaklar şu şekildedir:

Sunar, L. (2020). Türkiye’de Mesleki İtibar: Dönüşen Çalışma Hayatı ve Mesleklerin Sosyal Konumu. Journal of Economy Culture and Society(Özel Sayı 1 / Supplement 1), 29-58. 

Ek Okuma Önerisi:

Koytak, E. (2024). İsim, Büro, Reklam: Avukatlıkta Simgesel Sermaye Biçimleri. İnsan ve Toplum, 14(4), 80-111.

Film/Belgesel Önerisi: Birdman, Yön. Alejandro González Iñárritu, 2015. 

Dersimizde Polen Küçükuncular "Türkiye’de Mesleki İtibar: Dönüşen Çalışma Hayatı ve Mesleklerin Sosyal Konumu" başlıklı makaleyi; Nisa Nur Kılıç ise "İsim, Büro, Reklam: Avukatlıkta Simgesel Sermaye Biçimleri" başlıklı makaleyi sunmuştur. Ayrıca her ikisi bir arada "Birdman" isimli filmi anlatmışlardır. 

11. Hafta (6 Mayıs 2025): Göç ve İktisat Sosyolojisi

Göç, yalnızca bir coğrafi yer değiştirme değildir; aynı zamanda ekonomik yeniden yapılanmaların, sınıfsal dönüşümlerin, toplumsal dışlanmaların ve kültürel etkileşimlerin merkezinde yer alan karmaşık bir toplumsal olgudur. “Göç ve İktisat Sosyolojisi” başlıklı bu ders, göç olgusunu ekonomik süreçlerle birlikte ele alarak, bireylerin ve toplulukların iktisadi yaşamla kurduğu ilişkileri çok boyutlu biçimde analiz eder. Ders kapsamında, göçün nedenleri ve sonuçları sadece “iş gücü arzı” ya da “beyin göçü” gibi dar iktisadi terimlerle değil, aynı zamanda sosyal ağlar, güven ilişkileri, dayanışma biçimleri, kuralsızlaşma süreçleri ve göçmen emeğinin enformelleşmesi üzerinden tartışılır. Massey, Portes, Castles, Sassen ve Sayad gibi göç sosyolojisinin öncü isimlerinin teorileri, Polanyi, Granovetter ve Bourdieu gibi iktisat sosyolojisi çerçeveleriyle birlikte ele alınır. Göçmen girişimciliği, göçmen kadın emeği, diaspora ekonomileri, sınır rejimleri, kayıt dışı istihdam ve dayanışma ağları gibi temalar dersin temel başlıklarını oluşturur. “Göç ve İktisat Sosyolojisi”, hareket halindeki bedenleri, kimlikleri ve emek biçimlerini anlamak ve küresel iktisadi yapılar içindeki yerlerini kavramak isteyen herkes için kapsamlı ve eleştirel bir bakış açısı sunar.

11. Hafta Ders Programı ve kaynaklar şu şekildedir:

“Gömülülük ve Göçmenlik: İktisadi Eylemin Sosyal Belirleyicileri Üzerine Notlar”, Yaz. Alejandro Portes ve Julia Sensenbrenner, İktisadi Hayatın Sosyolojisi, Ed. Mark Granovetter ve Richard Swedberg, s. 193-221, İstanbul: Alfa Yayınları.

Ek Okuma Önerisi: 

Akın, M.Ş. (2024). Exploring Migration Motivations from Developed to Developing Countries: AStudy of American Emigrants to Developing Countries. Journal of Economy Culture and Society, 70: 78–97. 

Film/Belgesel Önerisi: İnsan Seli, Yön. Ai Weiwei, 2017.