6. Hafta: Kefernahum

"Lübnan & Fransa ortak yapımı dram filmi, Lübnanlı bir çocuk olan Zain'in hikayesini anlatıyor. Film, Zain'in sıradan bir küçük çocuktan, kendisini istismar eden ailesine baş kaldırıp kaçan, zekası ve pratikliği ile sokaklardaki yaşam savaşından galip çıkan ve kendisine yapılan haksızlığın karşısında dimdik duran, 12 yaşındaki genç bir delikanlıya dönüşümünü gözler önüne seriyor. Bu süreçte Zain hayat mücadelesi veriyor, Etiyopyalı mülteci Rahil ve onun bebeği Yonas'a göz kulak oluyor, şiddet suçundan hapse giriyor ve en sonunda mahkemede adalet arıyor. Nadine Labaki'nin yönetmenliğini üstlendiği Kefernahum filminde başrolü, Zain Al Rafeea üstleniyor. Filmin senaryosunda ise yönetmenle birlikte Michelle Keserwany ve Jihad Hojeily'nin imzası var. Prömiyerini Cannes Film Festivali'nde gerçekleştiren film, Toronto, Melbourne, Saraybosna, Zürih, Busan, Londra ve Stockholm gibi uluslararası festivalleri dolaştı. Cannes'dan 3 ödülle dönen film Altın Palmiye ödülü için de adaylık sahibiydi."

Kaynak: 

https://www.beyazperde.com/filmler/film-251090/

6. Hafta: Toplumsal Tabakalaşma

6. HAFTA: 

1. Oturum (6 Kasım 2023-Pazartesi)

“Toplumsal Tabakalaşma”, Filiz Baloğlu, İktisat Sosyolojisi, s. 87-106.

2. Oturum (9 Kasım 2023-Perşembe) 

a. 1. Ders: Makale Sunumu ve Değerlendirmesi

Tolgay, C. & Çakır, Ö. (2022). NE EĞİTİMDE NE İSTİHDAMDA OLAN GENÇLERİN GENÇ İŞSİZLİĞİNE YÖNELİK ALGILARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (4), 1680-1707. DOI: 10.16953/deusosbil.1121889

b. 2. Ders: Film Atölyesi

Kefernahum, Yön. Nadine Labaki

5. Hafta: Karakter Aşınması

"Yeni ekonomik düzenin büyülü sözcüğü 'değişim'in doğası nedir; insanlara nasıl yansıyor? Her zaman kısa vadeye endeksli bir ekonomide kişi nasıl kalıcı değer ve hedeflere sahip olabilir? Her an parçalanan veya sürekli yeniden yapılanan kurumlarda, kişi kendi kimliğini ve yaşam öyküsünü nasıl oluşturabilir? Küreselleşme olgusunu makro düzeyde inceleyen birçok kitap yayımlandığı halde, bu sürecin mikro düzeyi, insan karakteri üzerindeki etkileri pek az incelendi. Richard Sennett, Karakter Aşınması'nda bunu yapıyor. Ona göre sermayenin, günümüz ekonomisinin bütün dünyaya yayılmış dalgalı denizlerinde 'hızlı kâr'ın dışında başka bir amacı yok; şirketlerini piyasadaki anlık değişimlere müdahale edecek biçimde esnekleştirip, yeniden yapılandırıyor. Kişilerden sürekli kendisini yenilemesini, seyyar olmasını, risk almasını, rekabet becerisini geliştirerek yırtıcı bir karakter edinmesini, takım çalışmasında uyumlu olmasını bekliyor. Ancak eski kapitalizmin rutin ve monoton yapısına karşı savunulan bu politikaya yakından bakıldığı zaman, sadece eski iktidar yapılarının rengini değiştirdiği görülüyor. Çalışanlar için esnekliğin anlamı ise yaşam boyu iş güvencesinin yok olması; sürekli iş ve şehir değiştirerek yön duygusunu yitirmek; istikrarlı işlerin yerini geçici projelere bırakması ve bir işten diğerine, dünden yarına sürüklenen yaşam parçacıklarından beslenen, rekabetin körüklediği 'güvensizlik' ve 'kayıtsızlık' duygusu... Ve bir de karakter aşınması... Oysa insan karakteri, duygusal deneyimlerimizin uzun vadeli olması ve başkalarıyla girdiğimiz ilişkilere yüklediğimiz etik değerler üzerinden gelişir. Karakter, içsel bütünlük, ilişkilerde karşılıklı bağlılık ve uzun vadeli bir hedef için çaba harcamak biçiminde kendini gösterir. Yeni kapitalizm ise güvenmeyi, bağlanmayı ve uzun vadeli planlar yapmayı kârlı bulmaz, reddeder. Sennett Karakter Aşınması'nda gelişmiş bilgisayarlarla üretilen ekmeğin kalitesinden çok, ekmeği yiyenlerin hayatına bakıyor ve soruyor: 'Bu sistem insanın yaşamına değer ve anlam katıyor mu?' Ve ekliyor: 'Değişim, kitlesel ayaklanmalarda değil, ihtiyaçlarını birbirleriyle paylaşan insanların arasında, toprakta yeşerir. İnsanları birbirleri için kaygılanmaz hale getiren bir rejimin, meşruiyetini uzun süre koruyamayacağından eminim'."

'Sennett ikna edici bir biçimde, işçilerin gittikçe daha fazla yaşadığı güvensizliğin ahlaki bir kimliğin oluşmasını imkânsız kıldığını savunuyor... Karakter Aşınması keskin ampirik gözlemin ve yoğun etik tartışmaların mükemmel bir sentezi'.

-Richard Rorty, Stanford Üniversitesi-

'Sennett'in, okurun içine işleyen çarpıcı kitabı esnek ve istikrarsız istihdama geçişi ele alıyor... Yazar, şirketlerin ambalajlarının şıklaşırken hainleşmesi meselesini değerlendirmemizi istiyor'.

-Robert M. Solow, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-

(Tanıtım Bülteninden)

Kaynak:

https://www.idefix.com/karakter-asinmasi-p-198559?vendorId=3

5. Hafta: Kapitalizmin Kurumsal Temelleri

5. HAFTA: 

1. Oturum (30 Ekim 2023-Pazartesi)

“Kapitalizmin Kurumsal Temelleri”, Filiz Baloğlu, İktisat Sosyolojisi, s. 67-86.

2. Oturum (2 Kasım 2023-Perşembe) 

a. 1. Ders: Makale Sunumu ve Değerlendirmesi

Sunar, L. (2012). Weber'in İktisat Sosyolojisi: Uygarlığı Anlamanın Anahtarı Olarak İktisadi Zihniyet. Istanbul Journal of Sociological Studies, 0 (45), 19-42. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusoskon/issue/9549/119268

b. 2. Ders: Kitap Atölyesi

Richard Sennett, Karakter Aşınması, Çev. Barış Yıldırım, Ayrıntı Yayınları 

4. Hafta: Büyük Dünya Tarihi

Andrew Marr'ın kitabından uyarlanan bir belgesel film: Büyük Dünya Tarihi. Toplam 8 bölümden oluşan bu yapım insanlığın kısa bir özeti şeklinde hazırlanmış görsel bir şölen. Avcı toplayıcı atalarımızdan sanayi devrimine dek iktisadi, siyasi ve kültürel tüm kilometretaşlarına değinen bu yapım herkesin izlemesi gereken bir belgesel. İktisat Sosyolojisi kapsamında ise 7. Bölümü önerilmektedir. Sanayi Devrimi ve sonrasının anlatıldığı bu bölüm modern dönemin özeti şeklinde tasarlanmıştır. 

4. Hafta: Toplumsal ve İktisadi İlişkilerin Gelişimi

4. HAFTA: 

1. Oturum (23 Ekim 2023-Pazartesi)

“Toplumlar ve İktisadi İlişkilerin Gelişimi”, Filiz Baloğlu, İktisat Sosyolojisi, s. 42-66.

2. Oturum (26 Ekim 2023-Perşembe) 

a. 1. Ders: Makale Sunumu ve Değerlendirmesi

Baş Dinar, G. (2015). İktisadi Sosyolojiden Yeni İktisat Sosyolojisine: İktisat ve Sosyoloji İlişkisinin Değişen Yüzü. Sosyoekonomi, 23 (26), 25-44. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyoekonomi/issue/21086/227042

b. 2. Ders: Film Atölyesi

“Andrew Marr’s History of the World”, Yön. Andrew Marr, Çev. Dünya Tarihi, 7. Bölüm: Endüstri Çağı

3. Hafta: Cemaat ve Cemiyet

İktisat Sosyolojisi dersinin 3. Haftasında bir klasiği okuyoruz: Tönnies'ten Cemaat ve Cemiyet. "Vakıf Bank Kültür Yayınları, sosyoloji disiplininin kurucularından Ferdinand Tönnies’in büyük eseri Cemaat ve Cemiyet’i 132 yıl sonra dilimize kazandırarak Türkiye’nin düşünce hayatına önemli bir katkı sunuyor. Cemaat ve Cemiyet, birliktelik duygularının temel teşkil ettiği cemaatlerin “topluluk” ruhuyla, bireysel yaşamların belirleyici olduğu cemiyet yaşamını, yani modern “toplum”u karşılaştırmalı bir yaklaşımla ele alıyor. Kitap boyunca Tönnies bir yandan ele aldığı karşıtlıkların teorisini geliştirirken, bir yandan da doğal irade ile insan iradesi arasında bir denklem kuruyor. Kırsal-kentsel mekânlarda, geleneksel-modern yaşam formlarında, duygusal-rasyonel ilişkiler ekseninde, insanların davranışlarına hangi unsurların yön verdiğini açıklayan Cemaat ve Cemiyet, sadece Tönnies’in düşünce dünyasını değil, onu takip eden Alman sosyoloji geleneğini de anlamak için çok önemli bir kaynak. Okurlar kapitalizm, bireyselcilik ve kent sosyolojisi gibi alanların, Weber, Sombart ve Simmel gibi düşünürlerin fikrî tohumlarını Cemaat ve Cemiyet’te bulacak." 

Kaynak: Kitapyurdu/Cemaat ve Cemiyet 

3. Hafta: Birey ve Toplum

3. HAFTA: 

1. Oturum (16 Ekim 2023-Pazartesi)

“Birey ve Toplum”, Filiz Baloğlu, İktisat Sosyolojisi, s. 21-41.

2. Oturum (19 Ekim 2023-Perşembe) 

a. 1. Ders: Makale Sunumu ve Değerlendirmesi

Dündar, O. (2022). Yorumsayıcı ve Anlamacı İktisat Sosyolojisi Çalışmalarında Nitel Araştırma Süreçleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, AÜSBD Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Özel sayısı, 233-250. DOI: 10.18037/ausbd.1227351

"Modern Zamanlar" Üzerine

Sadece başlangıçtaki sahneden başlayarak hemen bir analiz çıkarabiliriz. İlk sahnelerde gelen o sözler: ''Endüstri ve bireysel teşebbüsün hikayesi'' ve daha sonrasında gelen ''İnsanlık mutluluğu bulma mücadelesi veriyor''. Bu cümleler film konusunda ilk ipuçlarını veriyor ve arka planda akmakta olan o saat zamanın daraldığını ve bu daralan zamanda ise her bir saniyenin insan denen varlığın ömründen teker teker gittiğini ama insanoğlunun ise bu saatlerinin çoğunluğunu kendi için değil de bir sermayedarın maksimum çıktı hırsı için harcadığını birazcık derine dalarak hissedebiliyoruz. Bir koyun sürüsünden sonra gelen bir insan sürüsünden bahsetmek en azından izleyeceğimiz filmin bize kapitalizmin altında yatan sürü psikolojisini ve insanların bu sisteme uyum sağlamasından yahut sağlamaya çalışmasından bahseder nitelikte -ki bu daha ilk dakikalarda olan bir şey ve elbette genel hatlara baktığımızda bant üretim yöntemiyle bütün gücüyle çalışan işçiler ve tepelerinde ise bir sermayedar mevcut. Rekabet hat safhada ki bunu da sermayedarın odasına giren ve yaptığı makinayı pazarlamaya çalışan bir müteşebbisin pazarlama sözcüklerinden anlıyoruz ve sermayedarların bu rekabet içerisinde ön plana çıkmak için saçma ve gereksiz olsa bile her yola açık olduklarını da aynı şekilde odaya giren o müteşebbisten anlıyoruz. Atmosferde bir acımasızlık hakim, öyle ki Chaplin lavaboda bile patron tarafından kameralar ile izleniyor ve ihtiyacını bile tam gideremiyor ki bu da bize iş konusunda olan bir baskıyı, aceleciliği ama dürüstçe de bir köleliğin olduğunu gösteriyor ki bu noktada ilginç bir kölelik ile karşı karşıyayız. En sevdiğim sahnelerden birisi de Charlie Chaplin'in çarkların arasında takılması oldu -ki bu bence filmin direkt olarak ana fikri: ''Çarkların arasında kaybolmak''. 1936 yapımı bu film ile günümüz 2023 senesinde bir benzerlik var; aradan yaklaşık 87 yıl geçmesine rağmen karşımızda kapitalizmin alabileceği en güçlü formlardan birisi duruyor. Evet, belki, 1930'ların sonuna doğru dünya ve çalışma şartları günümüzdeki kadar iyi değildi. Bunu, elbette, her rasyonel insan kabul edecektir ama kapitalizmin geçirdiği bu evrim bize artık bir ekonomik sistemden daha çok bir kültür olduğunu gösteriyor çünkü kapitalizmin etki alanı artık ekonomik olarak nasıl bir sistem olduğundan da öteye harcama alışkanlıklarından tutun da tükettiğimiz ve kabul ettiğimiz her düşünceye ve düşündüğümüz her fikre hem sosyolojik hem de psikolojik açıdan etki ediyor. 

2. Hafta: Modern Zamanlar

Modern Zamanlar, 1936'da gösterime giren ve başrolde Charlie Chaplin'in oynadığı Amerikan sessiz filmidir. Filmde modern teknolojiyle çelişen bir adam olarak Charlie Chaplin ironisine tanık oluruz. Son büyük sessiz film olarak kabul edilir. Büyük Buhran sırasında geçen film, çalıştırması gereken modern ekipmanlarla başa çıkmaya çalışırken sinirleri bozulan ve bir arızaya maruz kalan şanssız bir fabrika işçisinin (Chaplin tarafından canlandırılıyor) etrafında döner. Dersimizde filmi iktisat sosyolojisinin konularıyla ilişkilendirmeye çalışarak ele alacağız. 

2. Hafta: Sosyolojik Hayalgücü

2. HAFTA: 

1. Oturum (9 Ekim 2023-Pazartesi)

“İktisadi Olayları Sosyolojik Düşünmek”, Filiz Baloğlu, İktisat Sosyolojisi, s. 1-20.

2. Oturum (12 Ekim 2023-Perşembe) 

a. 1. Ders: Makale Sunumu ve Değerlendirmesi

Kitapcı, İ. (2018). İktisat Sosyolojisi: İktisadi Davranışlara Sosyolojik Bir Bakış. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4 (3), 23-41. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ead/issue/48248/610776

b. 2. Ders: Film Atölyesi

“Modern Times”, Yön. Charlie Chaplin, Çev. Modern Zamanlar

1. Hafta: Baraka

2023-24 Akademik Yılı İktisat Sosyolojisi dersinin ilk hafta önerisi Ron Fricke'den Baraka filmi. Baraka isimli belgesel deneysel çalışmaların gelebileceği güzel noktalardan biri olarak 1992'de vizyondaki yerini almıştı. Yönetmeni Ron Fricke kutsal mekanlardan sanayi bölgelerine, doğa harikalarından felakete uğramış yerlere kadar dünyanın dört bir yanından görselleri paylaşıyor bu belgeselinde. Dünyanın dört bir yanından derlediği farklı yerleşim yerlerinden elde edilen bu görseller ilk dersin de konusu olan sosyolojik düşün gücünü harekete geçirmek noktasında biçilmiş kaftan. Birey ve toplum arasındaki ilişkiye odaklanarak iktisadi ve sosyolojik gerçeklere farklı bir açıdan yaklaşmamızı sağlıyor. Öte yandan aynı yönetmene ait Samsara isimli sonraki yapım da Baraka'yı izleyip doyamayanlar için sürpriz yumurta niteliği taşıyor. 2011'de beyazperdeyle buluşan bu son yapım da aynı şekilde sosyolojik düşün gücünün varabileceği yerleri anlatması açısından son derece ufuk açıcı. Şimdiden iyi seyirler.

1. Hafta: Ders Tanıtımı

2023-2024 Akademik Yılında İktisat Sosyolojisi dersinin ilk haftasında ders içeriği ve tanıtımı yapılmıştır. 12 hafta sürecek bu ders yılında işlenecek ders planı detaylarıyla açıklanmıştır.